Czym jest pentatonika?
W naszym systemie muzycznym podstawową miarą jest oktawa (czyli dźwięk o dwukrotnie wyższej częstotliwości). Oktawę podzielono na 12 części. Jeśli wybierzemy dowolnych pięć spośród dwunastu dźwięków to otrzymamy jakąś skalę pentatoniczną. W teorii może to być 5 kolejnych dźwięków np.: C C# D D# E. W praktyce najczęściej używaną skalą pentatoniczną jest pentatonika durowa i molowa.
Jak zbudować pentatonikę?
Bierzemy nasze dźwięki po kolei:
A A# B C C# D D# E F F# G G#
I wybieramy sposród nich 5 wedle wzoru 2 2 3 2 3 gdzie 2 oznacza odległość 2 półtonów (na gitarze to 2 progi) a 3 – analogicznie – 3 półtonów (3 progi):
| 2 | 2 | 3 | 2 | 3 |
Szósty dźwięk jest powtórką pierwszego (tylko o oktawę wyższy). Podstawiając dźwięki do tego wzoru otrzymujesz pentatonikę durową. Zacznijmy od pentatoniki A dur. Pod pierwszą belkę podstawiamy dźwięk A
I potem dodajemy dźwięk o dwa półtony wyższy od A (wyższy oznacza że liczymy w prawo – tak jak na pianinie). W tym przypadku będzie to dźwięk B:
Następnie dodajemy kolejne dźwięki: dwa półtony od B będzie C#, trzy półtony od C# mamy E, kolejne dwa półtony to F#:
Właśnie zbudowaliśmy pentatonikę durową A.
W taki sam sposób możesz zbudować każdą pentatonikę durową. Spróbujmy zatem pentatoniki C: C D E G A i C jako oktawa. Czy to jasne? Co zrobić jak braknie nam tych dwunastu dźwięków? One idą w pętli tzn: jeśli jakiś dźwięk ma być po G# to zaczynamy od nowa liczenie. Dla przykładu wezmę pentatonikę F. Pierwsze dwa dźwięki idą następująco : F i G , potem trzeba dwóch półtonów. Liczymy G# jako pierwszy półton i jedziemy dalej czyli drugim półtonem będzie A. Tak też jest w rzeczywistości. Możemy również po prostu skopiować tych pierwszych 12 dźwięków jeszcze raz:
A A# B C C# D D# E F F# G G# A A# B C C# D D# E F F# G G#
Wtedy nie zabraknie nam dźwięków do tworzenia pentatoniki. Osobiście proponuję nauczyć się po prostu tych dwunastu dźwięków po kolei (będzie o tym osobny wpis).
Pentatonika molowa
Celowo zacząłem od pentatoniki durowej, bo jak się zaraz przekonasz, budowa molowej jest równie prosta. Wystarczy ostatni dźwięk pentatoniki dur przesunąć na początek, wtedy mamy pentatonikę molową:
„Wzór” na pentatonikę molową: | 3 | 2 | 2 | 3 | 2 |
Podstawiając do tego wzoru:
A C D E G A
Właśnie otrzymaliśmy dźwięki pentatoniki a moll. Taka sama sytuacja jest z każdą pentatoniką molową. Dla przykładu pentatonika f# moll: F# A B C# E.
Zależności pomiędzy pentatonikami
Ciekawe są zależności pomiędzy niektórymi pentatonikami. Wedle wzoru wychodzi że każda pentatonika durowa ma jakąś siostrę molową, która składa się z tych samych dźwięków np.: C dur ma te same dźwięki co a moll, A dur = f# moll, D dur = b moll. Co warto zapamiętać? Że pentatonika durowa, jeśli ją zaczniemy od ostatniego dźwięku , jest od razu molową. Będzie o tym więcej na blogu w miarę rozwoju sytuacji.
Pozdrawiam i miłego dnia – Bronix.
